İnsan sağlığını en çok tehdit eden hastalıklar arasında ilk sırada yer alan obezite ile ilgili araştırmalar hastalığın yıllar ilerledikçe arttığına işaret ederken bazı bilimsel çalışmaların, 2048 yılında ABD nüfusunun tamamının obez olacağı gerçeğini gözler önüne seriyor. Avrupa ve Türkiye’de de obezitede gidişat hiç iç açıcı değil, uzmanlar obezitenin birçok sağlık sorununu da beraberinde getirdiğini insanın yaşam kalitesini düşürerek yaşam süresini kısalttığına dikkat çekiyor.
Obezite küresel boyutta bir sorun olarak halk sağlığını tehdit ediyor. Özellikle Covid-19 pandemisi döneminde yükselişe geçen hastalığın en çok görüldüğü ülke dünya üzerinde Amerika Birleşik Devletleri olurken, bunu ikinci sırada Avrupa takip ediyor. Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) tarafından yapılan ve 12 yıl süren MONİCA Projesi’nde, Asya, Afrika ve Avrupa’nın 6 bölgesi seçilerek yapılan araştırmalar sonucunda, 10 yılda obezite prevalansında yüzde 10 ila 30 oranında bir artış olduğu ortaya konuyor. ABD Kronik Hastalıkları Önleme ve Kontrol Merkezi (CDC) tarafından yapılan ABD Ulusal Beslenme ve Sağlık Araştırması verileri, Sağlık Bakanlığı Halk Sağlığı Müdürlüğü’nün resmi internet sitesinden yayımlanarak kamuoyuyla paylaşıldı.
CDC obezite hastalığında artışa işaret ediyor
Dünyada obezite en çok Amerika Birleşik Devletleri’nde (ABD) görülüyor. ABD Kronik Hastalıkları Önleme ve Kontrol Merkezi (CDC) tarafından yapılan ABD Ulusal Beslenme ve Sağlık Araştırması verilerine göre 2003 ve 2004 yılı aralığında obezite prevalansı erkeklerde yüzde 31,1, kadınlarda ise yüzde 33,2 olarak saptanıyor. 2005 ile 2006 yılları arasında yapılan çalışmada ise bir önceki araştırmaya göre oranlarda artış yaşandığı gözleniyor. Bu çalışmaya göre de obezite prevalansı erkeklerde 33,3, kadınlarda yüzde 35,3 olarak belirtilerek obezitede yaşanan artış ortaya konuyor.
Avrupa’nın obezite karnesi
Peki Avrupa’nın obezite ile sınavından geçti mi? CDC’nin ABD Ulusal Beslenme ve Sağlık Araştırması verilerine göre; Avrupa’da yetişkin insanlarda fazla kilolu yani obez olma prevalansı erkeklerde yüzde 32,79, kadınlarda yüzde 28-78 arasında değiştiği vurgulanıyor. Obezitenin en yüksek olduğu ülkelere bakarsak araştırmada ilk sırada Arnavutluk, Bosna-Hersek ve İngiltere’nin İskoçya bölgesi olarak karşımıza çıkıyor. Araştırmada; Türkmenistan ve Özbekistan’da fazla kilolu olma prevalansının en düşük olduğu, bu ülkelerdeki obezite prevalansının erkeklerde yüzde 5-23, kadınlarda ise yüzde 7-36 arasında değiştiğine işaret ediliyor.
DSÖ: Türkiye’de her 3 kişiden 1’i obez
Türkiye’de de obezite hastalığında durum çok iç açıcı değil. Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) obezite konusunda Türkiye’de her 3 kişiden birinin obez olduğunu vurguluyor. Halk Sağlığı Müdürlüğü tarafından paylaşılan verilere göre; obezite görülme sıklığı ülkemizde her geçen gün artış gösteriyor. Sağlık Bakanlığı tarafından 2010 yılında yapılan, Türkiye Beslenme ve Sağlık Araştırması ön çalışma raporuna göre; ülkemizde obezite sıklığı erkeklerde yüzde 20,5 iken kadınlarda yüzde 41,0 ortalama prevalans yüzde 30,3 olarak belirtiliyor. Metropol şehir İstanbul ve Marmara bölgesi batı ve doğu olmak üzere obezitede başı çekiyor. İstanbul 33,0, Batı Marmara 30,7 ve Doğu Marmara 30,6 oranlarıyla ülkemizde obezitenin görülme sıklığının en çok tespit edildiği bölgeler. Marmara bölgesini yüzde 28,0 oranı ile Ege Bölgesi takip ediyor. Akdeniz, Batı-Orta Anadolu, Batı-Doğu Karadeniz bölgelerinde obezite sıklığı yüzde 30 ile 33,1 aralığında seyrediyor. Türkiye’de obezite sıklığının yukarıdaki bölgelere göre daha az olduğu bölgeler ise Kuzeydoğu, Ortadoğu ve Güneydoğu Anadolu olarak belirtiliyor. Bu bölgelerde obezite görülme sıklığı oranı yüzde 20,5 ile yüzde 23,5 aralığında olarak ortaya konuyor.
Obezite çocukları da tehdit ediyor
Sağlık Bakanlığı, Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Beslenme ve Diyetik Bölümü ve Ankara Numune Eğitim ve Araştırma Hastanesi tarafından yürütülen Türkiye Beslenme ve Sağlık Araştırması 2010 yılı sonuçları çalışma raporunda obezitenin çocukları da tehdit eden bir hastalık olduğu vurgulanıyor. Araştırmanın ön çalışma raporuna göre; Türkiye’de 0-5 yaş aralığında obezite görülme sıklığı ortalama yüzde 8,5. Erkeklerde yüzde 10,1 ve kızlarda yüzde 6,8. 6 ve 18 yaş grubunda obezite görülme sıklığı ortalama yüzde 8,2 olarak belirtilirken bu oran erkeklerde yüzde 9,1 kızlarda 7,3 olarak ortaya çıkıyor. 0-5 yaş grubunda fazla kilolu oranı yüzde 17,9 iken fazla kilolu ve şişman olanlar yüzde 26,4 olarak belirtiliyor. Bu yaş grubu çocuklarda fazla kilolu ve şişman olanlar, fazla kilolulardan daha fazla. 6-18 yaş grubunda ise durum yine aynı. Fazla kilolu olanlarda obezite sıklığı yüzde 14,3 olarak belirtilirken, fazla kilolu ve şişman olanlar yüzde 22,5 olarak ifade ediliyor.
Türkiye Sağlık Araştırması’nda ‘obezite artıyor’ uyarısı
Türkiye İstatistik Kurumu tarafından 2019 yılında yapılan Türkiye Sağlık Araştırması’nın verilerine göre, ülkemizde obez bireylerin görülme oranının yüzde 21,1 olduğuna işaret ediliyor. Yıllara göre artışların gözlendiği obezite görülme sıklığı konusunda TÜİK tarafından yapılan Türkiye Sağlık Araştırması verileri, boy kilo değerleri kullanılarak ortaya konulan vücut kitle indeksi incelemelerinde 15 yaş ve üstü obez bireylerin oranlarına dikkat çekiyor. Bu kategoride 2016 yılında 15 yaş ve üstü bireylerde obezite görülme sıklığı yüzde 19,6 iken, 2019 yılında bu oranın yüzde 21,1’e çıkarıldığı belirtiliyor. Cinsiyet ayrımına bakıldığında ise 2019 yılında kadınların yüzde 24,8’inin obez, yüzde 30,4’ünün obez öncesi, erkeklerin ise yüzde 17,3’ünün obez, yüzde 39,7’sinin obez öncesi olduğu ortaya konuluyor.
“Bilimsel çalışmalar 2048 yılında ABD’nin tamamının obez olacağına işaret ediyor”
Genel Cerrahi Uzmanı Prof. Dr. Oktay Banlı, obezitenin bütün dünyada ve ülkemizde gittikçe yayılan bir halk sağlığı problemi olduğunu belirterek, obezitenin vücutta aşırı miktarda yağ birikmesi olarak tanımlanabildiğini ancak beraberinde de birçok hastalığa davetiye çıkardığını belirtiyor. Prof. Dr. Banlı, “Bu sadece bir estetik problem değil, aynı zamanda yanında pek çok hastalığı da beraberinde getiren bir sağlık sorunudur. Şeker hastalığı, hipertansiyon, uyku apnesi ve diz ağrıları gibi. Obezite ile beraber oluşan bu yandaş hastalıklar hem hastanın hayat kalitesini çok düşürüyor hem de hayat süresini kısaltır. Bireylerde obezite hastalığının görülme yaşı da gittikçe düşüyor. Artık çocuklarda, ergenlerde, 20’li yaşlarda olan gençlerde çok fazla obez hastaya rastlamak mümkün. Bu artış hızıyla devam ederse Amerika’nın erişkin nüfusunun tamamının obez olacağına dair araştırmalar mevcuttur. Ülkemizde de her 3 kişiden biri ve belkide ilerleyen 10 yıllar dönemlerinde neredeyse erişkin nüfusunun yarısının obez olacağına dair çalışmalar var. Hem obezite yaşı gittikçe düşüyor hem de sayısı gittikçe artıyor. Obezite önümüzdeki 10 yıllarda ciddi bir halk sağlığı problemi olacak gibi görünüyor”dedi.
